آگاهی ما از احوال و روزگار ابومنصور دقیقی بسیار اندک است. مطالب آشفته و نادرست عوفی در لباب الالباب و نیز تحریف بیتی از قصیده داغگاه فرخی سیستانی درباره دقیقی، سبب شده است که پژوهشگران و محققان تاریخ ادبیات به بی راهه بروند و تاریخ حیات و روزگار دقیقی را از نیمه های نیمه اول قرن چهارم هجری تا نیمه های نیمه دوم همان قرن بدانند. علاوه براین، دریافت نادرستی که بر مبنای ابیاتی از فردوسی درباره مرگ دقیقی در اذهان حاصل شده، عاملی اساسی و موثر در تخلیط ها و آشفتگی های روی داده درباره تاریخ و روزگار دقیقی است. توجه به اشعار مدحی دقیقی و زمان زندگی ممدوحانش و نیز تعبیر درست بیت فرخی سیستانی با توجه به تصحیح حافظ محمودخان شیرانی، نادرستی تاریخ های داده شده را روشن می سازد. بر این اساس، این مقاله به این نتیجه رسیده است که به احتمال بسیار، دقیقی در سال های 280 تا 285 ق متولد شده و هنگام مرگ (به سال 341 ق) حدود پنجاه تا پنجاه وپنج سال داشته است.

در این مقاله بخش مهمی از تاریخ ایران در دوره مشروطه از منظر اقدامات میرزا محمودخان احتشام السلطنه مورد بررسی قرار می گیرد. میرزا محمودخان احتشام السلطنه از رجال با نفوذ دوره مشروطه، از بنیانگذاران عدالتخانه، رییس مجلس و صاحب مناصب متعدد بوده است. وی در همه این عرصه ها با استبداد حاکم مخالفت و از مشروطه خواهی دفاع می کرد. موضوع اصلی این مقاله، شرح وقایع گذشته بر میرزا محمودخان احتشام السلطنه و تاثیر او بر وقایع دوران مشروطیت در ایران است.

نسخۀ کتابچۀ وبائیه از میرزا محمودخان دکتر، پسر عبدالکریم، مشهور به معتمدالحکما، از پزشکان قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی، از پزشکان دانش آموختۀ دارالفنون و طب مدرن در دورۀ قاجار (1796 تا 1925 م) است. از این نسخه، دو چاپ سنگی و سربی به زبان فارسی در کرمان به چاپ رسیده و با شمارۀ کتابشناسی ملی: 1119352 سامانۀ منابع دیجیتال در کتابخانه و مرکز اسناد ملی ایران نگهداری می ‏شود. این پژوهش به شیوۀ تحلیلی انتقادی و با روش کتابخانه ای اسنادی انجام شده است و بعد از بازخوانی و تصحیح نسخۀ کتابچۀ وبائیه به منظور رسیدن به اهداف پژوهش، اطلاعات جمع آوری شده تجزیه و تحلیل شد. محتوای رساله در دو مطلب نوشته شده است؛ ابتدا در بیان تدابیر و شرایطی که باید قبل از بروز وبا مراعات و رفتار شود و دوم در بیان مختصری از مرض وبا و تدابیر و شرایطی که باید در هنگام ابتلا به آن در نظر داشت. همچنین در این رساله مباحثی در مورد علامات، تشخیص و علاج بیماری وبا آورده شده است. در این پژوهش به تصحیح علمی و ادبی نسخۀ کتابچۀ وبائیه می پردازیم.

منظره نگاری یکی از متداول ترین انواع نقاشی در تاریخ هنر جهان به شمار می رود. منظره و چشم اندازهای گوناگون و زیبا در طبیعت، هموارهیکی از موضوعات مورد توجه نقاشان و البته مخاطبان آن ها بوده است. در طول حیات نقاشی، پیوسته نقاشانی به منظره و منظره نگاری به عنوان سوژه اصلی آثار خود پرداخته اند. هرچند که منظره نگاری به معنای رایج امروزی از قرن هفدهم میلادی به وجود آمد و به طور کلی از عمر زیادی برخوردار نیست با این حال منظره نگاری به عنوان یک موضوع مستقل در نقاشی ایرانی بسیار متأخرتر است. مقاله حاضر پژوهشی است تاریخی و توصیفی که سعی داشته است با شیوه کتابخانه ای و میدانی به زمان پیدایش منظره نگاری در نقاشی معاصر ایران و همچنین معرفی چند تن از آغازگران این شیوه به ویژه "محمودخان صبا ((ملک الشعرا)) " بپردازد. بطور کلی نتایج تحقیق حاضر اذعان می دارد که سرآغاز منظره نگاری در ایران به دوران قاجار متأخر می رسد و از سویی دیگر، "محمود خان صبا" یکی از مهمترین آغازگران این گونه از نقاشی در ایران به شمار می رود و تعداد قابل توجه ای از آثار به جای مانده از وی را مناظر تشکیل می دهند.

تاکنون مقالات ارزشمندی در خصوص ورود نجوم جدید به ایران نوشته شده است. مساله اصلی اغلب این پژوهش ها، محتوای نسخه های خطی ای است که برای اولین بار در این زمینه نوشته شده اند. در حالی که بسیاری از این نوشته ها، در عمل تاثیر چندانی بر جامعه علمی ایران نداشته اند و نتوانسته اند موجب انتشار نجوم جدید در ایران بشوند. در این مقاله علاوه بر کتاب های نوشته شده، برخی از عوامل اجتماعی این موضوع نیز مطرح شده اند. تاسیس مدرسه دارالفنون و وزارت علوم در دوره ناصرالدین شاه و انتشار کتاب های چاپ سنگی از جمله این موضوعات است که بنابر دلایلی که در متن مقاله آمده است، به گسترش نجوم جدید در جامعه ایرانی سرعت بخشیدند. به همین منظور در بخشی از این مقاله به جایگاه ویژه اعتضاد السلطنه و عبدالغفار نجم الدوله در این زمینه پرداخته شده است و موضوع اعزام دانشجویان به خارج از کشور و تاثیر آن بر آشنایی ایرانیان به نجوم جدید مطرح شده است.

در زمان قاجار یکی از هنرمندان درخشان محمود خان ملک الشعراست که در نقاشی دورنماسازی از منظره های شهری از اساتید برجسته است. آثار او دارای زمینه های متفاوتی نسبت به زمانه خود است و محمودخان را می توان از پیشگامان هنر نقاشی مدرن در ایران دانست. دانش ریاضی بالا وکاربردی کردن آن درهنر نقاشی، سه بعدی یا چند بعدی دیدن یک موضوع مثلا"دیدن یک ساختمان از بالا، پایین و زوایای متعدد که در نقاشی های او دیده می شود. دانش رنگ گذاری، ذهن گرایی، نور پردازی، زاویه دید، پیوند هندسی میان سطوح از ویژگی های بارز نقاشی های او است. هدف از این پژوهش مطالعه ویژگی های بصری آثار مناظر شهری محمود خان ملک الشعرا با تاثیرپذیری از عکاسی بر است. منظره نگاری شهری و دورنماسازی در این آثار از این لحاظ حایز اهمیت است که او تهران و ساختمانهای جدید آن در دوره قاجار را به مخاطب نشان می دهد و آثارش نوعی مستند نگاری نقاشی گونه از ساختمان ها و چشم اندازهای تهران است. سوالات در این مقاله به شرح زیر است: 1-ویژگی های بصری منظره پردازی از مناظر شهری در آثار محمودخان ملک الشعرا کدام است؟ 2-آیا آثار محمودخان ملک الشعرا متاثر از عکاسی است؟ این تاثیرات در کدام بخش هاست؟ 3-تاثیر نقاشی غرب و ایران در کدامیک از بخش ها و عناصر بصری آثار محمودخان ملک الشعرا دیده می شود؟ روش تحقیق به شیوه توصیفی-تحلیلی و جمع آوری اطلاع به صورت اسنادی (کتابخانه ای) است. نتایج یافته ها در این پژوهش نشان می دهد محمودخان یکی از هنرمندان پیشگام در عرصه نقاشی نوین درایران دوره قاجار است. او در نقاشی های خود از عکاسی و نگاه عکاسانه برای تکمیل آثار خود استفاده می کند ولی تلاش ندارد موضوع را عین عکس نشان دهد و تفاوت تفکر نقاشی و عکاسی را به درستی می داند. درآثار او ذهن گرایی، خلاقیت هنری، دیگاه جلوتر از زمانه و بسیار مدرن در تمامی آثار نقاشی آبرنگ و رنگ و روغن با موضوعات مختلف دیده می شود. او نوع متفاوتی از نقاشی منظره سازی در دوره قاجار با تاثیر پذیری از عکاسی را در آثار نقاشی خود نشان می دهدکه دارای روحیه و هویت ایرانی است.

نقاشی ها جدا از جنبۀ هنری و تاریخی، یکی از نمودهای فرهنگی و هنری و ادبی در دوره های مختلف تاریخ هنر ایران هستند. نخستین جنبۀ اهمیت این موضوعات، ارتباط با ادبیات غنی ایرانی و انتقال ادب و سنت های فرهنگی و هنری دوره های مختلف است. مطالعۀ این آثار می تواند به دلیل ویژگی های مفهومی و نمادین و ادبی و تزیینی و ویژگی های بصری، حائز اهمیت باشد. یکی از نمونه های ارتباط نقاشی دورۀ قاجار با ادبیات، نسخۀ خطی ای است که هنرمندی به نام کرم علی در دورۀ قاجار آن را نقاشی کرده است و اطلاع مشخصی از زندگی وی در دسترس نیست. کتاب نقاشی شدۀ لیلی و مجنون در سال 2018 به قیمت شش هزار پوند در حراج بونامز انگلستان[1] در شهر لندن فروخته شد. این نسخه برای میرزا محمودخان، نمایندۀ ایران در لاهۀ هلند، کار شده و سفارشی بوده است. نسخۀ مذکور 24 تصویر دارد که 9 تصویر آن در حراج فروخته شده و تصاویر آن موجود است. هدف پژوهش حاضر پی بردن به مشخصات نسخۀ لیلی و مجنون است و اینکه چه ویژگی هایی متأثر از دوران قاجار در آن می توان یافت. پرسش پژوهش به این شرح است: این نسخۀ نقاشی شدۀ قاجاری با موضوع لیلی و مجنون چه ویژگی های بصری دارد و چه چشم اندازی از زمانۀ خود را منعکس می کند؟ روش تحقیق در این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است و شیوۀ گردآوری منابع، کتابخانه ای است. همچنین براساس اصول قواعد تجسمی، به روش قیاسی تحلیل نهایی صورت می گیرد.نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد نسخه های نقاشی لیلی و مجنون در دوره های گذشته از لحاظ شکل و تزیین، شباهت های زیادی با هم داشته اند و یکنواخت تر اجرا شده اند، ولی این نسخه به لحاظ نقش و تزیینات متنوع تر است و در فضا و نمادهای استفاده شده و نقوش و تزیینات، متأثر از فضای تصویری دورۀ قاجار است و در نقاشی، تفاوت زیادی با دوره های قبل دارد.

مقاله حاضر، خلاصه ای از نتیجه مذاکرات و طرح های پیشنهادی در زمینه استفاده از ابزار اعتبار در حساب جاری منطبق با قانون عملیات بانکداری بدون ربا می باشد که به ترتیب توسط آقایان دکتر علیرضا شیرانی (مضاربه عام)، دکتر سید حسین مهدوی نجم آبادی (مشارکت) و حجت الاسلام سید عباس موسویان (بیع نسیه، صلح و قرض بدون بهره) در شورای مشورتی بانکداری مالیه اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مطرح گردیده است. نگارنده به عنوان عضو و دبیر شورا، با استفاده از متن اصلی مذاکرات سعی در تلخیص مجموعه مباحث، به منظور آشنایی کارشناسان و همکاران بانکی، نموده است.

بی تردید کیفیت ادبی هر عصر بستگی تمام به اوضاع سیاسی و اجتماعی آن عصر دارد. شاعران دوره قاجار از پیشگامان و از مردمی ترین شاعران معاصر ایران است. بخش وسیعی از ادبیات عامه اصطلاحات عامیانه و کنایات است که در میان مردم متداول است و زبان این اصطلاحات چون اختصاص به عامه مردم دارد. محاوره ای است. و این آثار جزو سرمایه های معنوی هر ملت و میراث اجتماعی یک قوم، یا یک جامعه است. به همین خاطر نباید در بوته فراموشی قرار گیرند. مقاله حاضر در بر دارنده نتیجه پژوهشی است که در مجموعه آثار شاعران دوره قاجار از جمله صبا، وصال، قاآنی شیرازی، فروغی بسطامی، یغمای جندقی، سروش اصفهانی، ایرج میرزا، فتح الله خان شیبانی، محمودخان ملک الشعراء، شوریده شیرازی به منظور شناسایی اصطلاحات عامیانه و کنایات در اشعار شاعران با حدود تقریبی 141، 876 بیت انجام شده است که ایرج میرزا با 927 اصطلاح عامیانه رتبه نخست و فروغی بسطامی با 61 اصطلاح عامیانه رتبه آخر را به خود اختصاص داده اند.

شریان مهره ای از بخش اول شریان ساب کلاوین جدا می شود شیوع مبدا نابجای شریان مهره ای چپ از قوس آئورت در برخی جوامع مورد بررسی قرار گرفته و درصدهای متفاوتی از 1 تا 5 برای آن ذکر گردیده است. شیوع شریان مهره ای راست مبدا گرفته از قوس آئورت نادر است. گزارشی از میزان شیوع این آنومالی در ایران منتشر نشده است. در تشریح جسد یک مرد حدودا 30 ساله سفید پوست شریان و رتبرال مبدا گرفته از ساب کلاوین چپ مشاهده نشد. در مقابل قوس آئورت یک شریان اضافه داشت که در سمت چپ وارد سوراخ عرضی مهره ششم گردن شده بود. در بررسی حفره کرانیال خلفی هر دو شریان ورتبرال راست و چپ حضور داشتند. سایر شاخه های شریان ساب کلاوین و همچنین مبدا شریان مهره ای راست طبیعی بود. عدم وجود شریان ورتبرال مبدا گرفته از ساب کلاوین چپ و وجود شیرانی با مبدا قوس آئورت که مسیر شریان مهره ای را طی می کند. شریان ورتبرال با منشا نابجای آئورتی را مطرح می کند. توجه به امکان وجود بالقوه چنین واریاسیونی توسط جراح در جراحی های عروق سوپر آئورتیک و همچنین در روش های تشخیصی نظیر آنژیوگرافی می تواند منابع از بروز خطر در جراحی و یا اشتباه در تشخیص بیماری گردد.